Yapay Zeka ASLINDA Nedir? | S1B1

Son dönemin tabiri caizse assolisti Yapay Zeka, “Bir bilgisayarın veya bilgisayar kontrolündeki bir robotun çeşitli faaliyetleri zeki canlılara benzer şekilde yerine getirme kabiliyeti.” olarak klasik şekilde tanımlanır ama bizim tabii ki bu sıkıcı ve klişe tanımlamayı ayrıntılı ele almamız gerek. Bu yazıda standart bir “Yapay Zeka Nedir?” yazısı yazmaktansa Yapay Zeka’nın neden ortaya çıktığını incelemeye çalışacağız.

By Ömer Koçbil Last updated Şub 18, 2019

Son dönemin tabiri caizse assolisti Yapay Zeka, “Bir bilgisayarın veya bilgisayar kontrolündeki bir robotun çeşitli faaliyetleri zeki canlılara benzer şekilde yerine getirme kabiliyeti.”[1] olarak klasik şekilde tanımlanır ama bizim tabii ki bu sıkıcı ve klişe tanımlamayı ayrıntılı ele almamız gerek.

İlk sezonumuzun ilk yazısında standart bir “Yapay Zeka Nedir?” yazısı yazmaktansa Yapay Zeka’nın neden ortaya çıktığını incelemeye çalışacağız. Öncelikle şunu anlamalıyız ve altını çizmeliyiz ki her teknoloji belli gereksinimler ve stratejik nedenlerden dolayı ortaya çıkar, ortaya atılır. Yazı bütününde bu iki ana konu üzerinden Yapay Zeka’yı tanımlayacağız ve anlamaya çalışacağız.

Gereksinim, diğer bir tabirle ihtiyaç konusuna baktığımız zaman, her teknoloji insanların belli ihtiyaçlarını çözeceğini, hayatını kolaylaştıracağını vaat eder ve çoğunlukla da bunu yerine getirir. “Computer” kelimesinin ortaya çıkması ve ilk bilgi sayan makinenin hesaplama yapması ile birlikte o zamandan bu zamana kadar işleyiş hep bu şekilde yürüdü. Buna bağlı olarak Yapay Zeka teknolojisinin ortaya çıkmasının nedenlerinden biri hayatı kolaylaştırmak. İnsanların evde, işte robotlar vasıtası ile stabil şekilde yapılan işlerini çözeceğini ve insanların hayatını kolaylaştıracağını söylüyor. Evi temizleyen robot, fabrikalarda çalışan robotlar buna örnek. Aynı şekilde Yapay Zeka kullanılarak çözülmeye çalışılan dil çevirisi problemi de yapay bir zekaya yaptırılarak insanın biraz daha az efor sarf etmesini sağlamaya yönelik yapılan çalışmalardan biri. Bir başka gereksinim ise verileri işlemek. Dünya’da da bizde de uzun yıllardan beri şirketler kendi içindeki verileri saklıyor. Bu verileri kullanmak, onlardan gelir elde eden modeller kurmak yani verilere bir zeka katıp onlarla konuşabilmek şirketler için kaçınılmaz oldu. Bu gereksinim de makine öğrenmesi dolaylı olarak da Yapay Zeka’yı konuşulur kıldı. Artık şirketler bu verileri sadece saklamıyor onlarla kazanç sağlamanın yolunu arıyor. Gıda endüstrisinde soğuk bir yerde saklanması gereken ürünlerin saklandığı odanın sıcaklığının belirlenmesinde önceden elde edilen verilerin kullanılarak deponun sıcaklığının bu şekilde belirlenmesinden, satış yapan tüm firmaların ürünlerini mağazalarına sevk ederken hangi yolu izlemesi gerektiğini verilere dayanarak belirlemesine kadar firmalar yüzdesel olarak elde edecekleri çok düşük iyileştirmeler için bile Yapay Zeka’nın alanlarına başvuruyor. Bu küçük yüzdeler onlar için milyonlar demek olabiliyor çünkü.

Genel olarak görünürde bu iki ana neden üzerine inşaa edilen Yapay Zeka’nın temel çıkış nedeni ise yapay bir insan yani robot insan üretmek, bu konuya “stratejik nedenler” başlığı altında girelim.

Yapay Zeka kavramının ortaya çıkması ve popülerleşmesindeki görünen nedenleri ele aldık. İşin bir de kapalı kapılar arkasında yatan nedenleri ya da bazılarının ifade edebileceği gibi komplo teorileri var. Her teknolojinin ortaya çıkmasında çok fazla gün yüzünde konuşulmayan, insanlara “Ooo bu teknoloji süper, şu işe bu işe yarıyor” diye gösterilerek diğer tarafa bakılması istenilmeyen bir taraf vardır. Buna biz “Teknolojinin Karanlık Yüzü” diyebiliriz. Bu taraf bizim stratejik nedenler olarak ifade edeceğimiz kısım olacak. Teknoloji an itibari ile insana yerinden kalkmadan ihtiyaç duyduğu her işi yapabilme imkanı sunmaya doğru, yerinden kalktığı zaman da minimum obje ile ihtiyaç duyduğu her şeyi yapabilme imkanına doğru gidiyor. İşin bu tarafı gayet güzel ve yararlı gibi gözükse de bu amacın bir sonraki fikri olarak gelişmesi “Ben insanın ihtiyaç duyduğu her şeyi ona sunabiliyorsam ‘yapay bir insan’ da yapabilirim” düşüncesine geliyor. Yani şu anki yapılan tüm teknolojik çalışmaların en üst hedefinde yapay bir insan yapma fikri var. İnsan beynini muhafaz etme, aktarma projesi[2] ve bu konuyla yine doğrudan bağlantılı ölmüş bir insanı dondurarak muhafaza edip teknoloji istenilen seviyeye geldiğinde onu çıkarıp hayata döndürme projesi[3] insanın ulaşmak istediği nihai hedeflerden. Çünkü bunları yapabilmesi demek kendisine kimsenin karşı koyamayacağı anlamına geliyor, bu da daha derin bir açıdan bakınca Tanrı’ya karşı bir oyun oynayıp galip gelme çabası(1). Bu denli bir Yapay Zeka gelişimi ile ulaşılmak istenen bir diğer noktada yüzyıllardır devlet ve din ayrımı olarak birbirinden ayrılan Dünya düzenini tek bir din ve tek bir devlet altında toplama amacı(2). Bu çıkarıma nereden ulaştığımızı da açıklamak gerekirse kullandığımız cihazlar itibari ile ve doğal bir getirim olarak hakkımızdaki tüm verileri paylaştığımız ve bunların önümüze bir reklam veya çıkar malzemesi olarak çıktığı hepimiz tarafında görülen aşikar bir durum. Sosyal medya ve veriler konusunu beraber ele alınca Yapay Zeka konusunu da işin içine katınca “Algı Yönetimi” denen gerçek yüzümüze sert bir şekilde çarpıyor. Keza bunun hakkında açığa vurulan ve mahkemelere düşen Cambridge Analytica konusu[4] ve Trump’un beklenmedik şekilde başkan olması artık komplo teorisinden çok uzak bir gerçek.

(1) ve (2) durumlarında belirttiğimiz stratejik nedenler Yapay Zeka’yı şu an ve gelecek için elzem hale getiriyor. Ancak burada “Eyvah bizi ne hale getirecekler” diye düşünmek fazlaca karamsar veya “Saçma sapan şeyler ya kim yapabilir bunları” demek ise şu an yaptığımız gibi bizi “teknoloji tüketicisi” konumundan “teknoloji üreticisi” konumuna vardırmayacak ve yarınımızı farklı bir ülkede geçirmemize neden olabilecek yorumlar olur. Bu bağlamda Yapay Zeka’ya ilgi duyan kişiler için Yapay Zeka’yı temelleri sağlam olacak şekilde öğrenmek, bu konuda uzmanlaşacak düzeye gelmek ve teknolojik gelişimler ile Dünya stratejisini iyi okuyup üretici pozisyonuna geçerek Yapay Zeka’yı bizim kullanmaya başlamamız ve stratejileri bizim şekillendirmemiz lazım tavsiyesini rahatlıkla verebiliriz. Teknolojileri sadece teknoloji olarak görmek bizi çok fazla ileriye götürmeyecektir.

Gelecek dünü düşünenler değil, yarını hedefleyenlerin değil, bugünü verimli geçirenlerin değil, dünden ders alıp yarını doğru yorumlar ile görerek bugününü verimli geçirenlerin olacaktır.

İnşallah haftalık olarak yayınlanacak olan bir sonraki yazımızda görüşene dek, hoşça kalın 🙂

Birinci sezon ikinci bölüm yayında!!

Kaynaklar

#requirement #season1 #strategy AI trend