Daha önce çok yazıldı fakat hala cryptocurrencyleri yatırım aracı olarak kullanmaya çalışanlar aramızda dolaşıyorlar. Öncelikle bu yazıda cryptocurrency kavramından, getirdiği fırsatlardan veya teknolojisinden değil, yatırım sistemlerinin arka planından bahsedilecektir.
Cryptocurrency Çılgınlığı
Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de zaman zaman popüler olan araçlar olmaktadır. Ama bilinmesi gerekir ki kimse bugünden yarına bir anda zengin olmaz. Popülerlik ülkemizi zamanında bankerler, borsadan kısa sürede zengin olmak isteyenler, JetPA, yeşil sermaye, titan, kafelerde titan benzeri web sitesi satışı, çiftlik bank vs gibi hadiselerde birçok defa etkilemiştir. Cryptocurrency’ler de bu popülerlik kapsamında kullanılmış ve yine kafelerde başlayan satışlarda hacklendik bahaneleri ile kimse bir şey görememiş ardından popüler olduğu şekilde internet üzerinden beyaz yakalı yatırımları ile çılgınlık boyutuna ulaşmıştır.
Yaşar Erdinç hocamız bitcoin’in yatırım aracı olarak kullanılması konusunda Aralık 2017’de üç güzel yazı kaleme almıştı. (Linkler: 1, 2, 3) Öncelikle üç yazının da altına gözüm kapalı imzamı atacağımı belirtilmeliyim.
Bu aralar durulduğunu belli olsa da halen bugünden yarına zengin olma hayaliyle bilmem ne coin alanlar bulunmaktadır. Atasözünün dediği gibi bedava peynir sadece fare kapanında olur.
Yatırım İçin Dikkat Edilecek Hususlar
Yatırım yapmak istiyorsanız birkaç temel unsuru dikkate almak gerekmektedir. İlk olarak hiçbir yatırım aracı kısa zamanda zenginlik getirmez. Faiz, Hisse Senedi, Bono ve Tahvil, Döviz, Emtia (altın, gümüş, petrol, tarım ürünleri vs), Borsa Endeksleri, VİOP, Varant, Kira Sertifikaları ya da farklı araçlarda anlık takip ve al/sat ile belki bir miktar kar elde edebilirsiniz ama komisyonları da hesaplayarak al/sat işlemlerini gerçekleştirmeniz gereklidir. “Bu aralar hisse senetleri 2008 seviyelerinde ve uzun vadeli alım için bir fırsat olarak değerlendirilebilir” şeklinde arkadaş arasında konuşurken bir arkadaşımız hisse yatırımı yapmaya karar verdi. Fakat sürekli hissenin durumunu takip etmekten çalışamaz oldu. Aklımı kaybedeceğim diyerek sattı hisseleri bir hafta içerisinde. Sabırlı olmak yatırım getirisini görebilmekte önemlidir.
İkincisi hangi enstrümana yatırım yaparsanız yapın mutlaka kar (take profit – TP) ve zarar (stop loss – SL) noktalarınızı belirlemelisiniz. Bunlar olmadan asla bilinçli bir yatırımcı olunmaz. Bu konu çok yerde fazlasıyla anlatıldığından ayrıntısından bahsetmeye gerek bulunmamaktadır.
Üçüncüsü ve en önemlisi ise hangi araca yatırım yaparsanız yapın, yatırım yaptığınız araç kontrol edilmelidir. Özellikle regülatif kurumların denetimi bu anlamda önemlidir.
Çok basit ve etkili bir örnek vermek isterim. Anlık işlem yapılabilen döviz alım satım (örneğin kaldıraçlı olarak foreks) gibi piyasalarda firmalar farklı fiyat sağlayıcılardan (Liquidity Provider – LP) fiyat alarak en uygun fiyatın üzerine kendi komisyonlarını (spread) ekleyerek müşterilerine yansıtırlar. Kullanıcılar pozisyon açtıklarında bu pozisyon aynı şekilde LP’lere yansıtılır. Yani aynı pozisyon LP’de kurum tarafından açılır.
Arka planda farklı algoritmalar ile müşteriler sınıflandırılabilir. Şöyle ki, hep kaybeden bir müşteri belirlendiğinde kurumlar bu işlemi LP’lere yansıtmayıp kendi üzerlerinde tutabilirler ve hep kaybettiğiniz için kendi traderlarına sizin pozisyonunuzun tersini önerebilirler. Benzer şekilde hep kazanan bir müşteri belirlendiğinde ise kesinlikle pozisyonu LP’ye yansıtılır ve kurum kendi traderlarına sizin pozisyonunuzun aynısını önerebilir.
Pozisyonunuzu açtınız ve TP/SL noktalarınızı belirlediniz. İçiniz rahat edebilir ama regülatif bir kontrol yoksa kurum açık olan pozisyonların TP ve/veya SL toplamlarını hesaplayıp, edeceği kar/zararı değerlendirip, LP’lerin fiyatından bağımsız olarak bir anlık fiyat değişimi yaratıp planladığı TP veya SL noktasında anlık ulaşım ile pozisyonları otomatik kapatır ve kimse hiçbir hak iddiasında bulunamaz. Pozisyonlar otomatik kapanır, kurum kar ederken pozisyon sahipleri paralarını kaybeder ve olan olur. Fakat regülatif kurumların kontrolünde olan bir piyasada böyle bir hinlik yapmaya kimse cesaret edemez, etse bile dava açabileceğinizi bilirsiniz.
Risk Budur
Sadece cryptocurrency özelinde değerlendirildiğinde, birçok ülkede henüz kontrol edilmeyen bir piyasada al/sat işlemi yapılmakta olduğu bilinmelidir. Firma erişimi kapatabilir, portföy olarak yönetilenlerde (cüzdan kurum kontrolünde) hacklendik gibi bahaneler uydurulabilir veya örnekteki gibi anlık fiyat değişimleri yapabilir.
Anlaşılacağı üzere kontrol edilemeyen bir piyasada yatırım yapmaya çalışmak, sadece firmaların etik olduğuna güvenmek ve piyasa riskinden daha büyük bir risk almak demektir. Yaşar Erdinç hocamla başladık, kendisinin meşhur sloganı ile bitirelim; “Paranız sağlığınızı bozmasın…”
NOT: Bu yazıyı hazırlarken ülkemiz Turcoin vurgunu ile çalkalanmaktaydı. Kastettiğim tam olarak buydu diyor ve hepinize kontrollü yatırımlar diliyorum. Regüle edilmemiş alanlarda kişi ya da kurumları fonlarsanız olacağı budur.
