Geri yayılım algoritması, kompleks matematiksel hesaplamalara dayanır. İnsanların nöral ağlar ‘a mesafeli olması anlaşılmasının zor olmasındandır. Algoritmanın işleyişini gerçek dünyaya uyarlamak bu motivasyonla aradaki buzların eritilmesini sağlayacaktır.
Verilen bir kredinin geri ödenmemesi durumunda bankalar para kaybederler. Peki finansal kuruluşlar yapılan bu hatadan nasıl ders çıkarabilir?
Kredi başvurusu bir süreçtir. Yani yapılan bir başvuru birden fazla yetkili tarafından incelenmeli ve onay verilmelidir. Örneğin, müşteri kredi başvurusunu banka şubesine yapar; banka şubesi çalışanı başvuruyu alır ve şubede müdürüne iletir; şube müdürünün onayı halinde genel müdürlük birimlerinden yetkiler kredi başvurusunu değerlendirir; ve nihayetinde kredi onaylanır. Özetlemek gerekirse, kredinin başvurusundan onayına kadarki süre içerinde izlediği bir yol bulunmaktadır. Bu rota boyunca birden çok yetkili kişinin bizzat ellerinden geçmiş ve kredi onaylanmıştır. Peki kredi geri ödenmeyip bankayı zarara uğrattığı durumda onay veren bu kişilere zarar yansıtılmalı mıdır? Geri yayılım algoritmasına göre cevap evet olmalıdır!
Ceza Eğitimin Bir Parçası mıdır?
Geri yayılım algoritması, zarara uğranan miktarın kredi başvurusundan onayına kadarki yol boyunca sorumlu tüm kişilere yansıtılmasını önerir. Algoritma cezalandırmaya süreci tersten işleterek başlar ve başa doğru ilerler. Bu sebeple adı geri yayılımdır. Dolayısıyla, genel müdürlük birimindeki yetkili ilk cezaya çarptırılan kişi olur, ardından şube müdürü ve en son şube çalışanı olacak şekilde cezalandırma işlemine devam edilir.
Peki bu kişilerin her birine ne kadar ceza yansıtılmalıdır? Algoritma herkesin katkısı ölçüsünde cezalandırılması gerektiğini önerir. Gözünüzü korkutmasın ama bu ifade toplam zararın çalışana göre kısmi türevinden başka bir şey değildir. Örneğin; (∂toplam zarar/∂şube çalışanı).
Bu şekilde çalışanlar bir kere zarara uğradıkları için bir daha onayını vereceği kredilerde daha dikkatli olacaklardır. Bu sayede kredi değerlendirme süreci zaman içerisinde evrilecek ve gelişecektir. Geri yayılım algoritması işte bu prensiplere dayanır.
Tabiri caizse, geri yayılım algoritması yapılan her hata için eli son değenden ilk değene doğru herkese, şiddeti katkıları oranında olacak şekilde birer tokat atılmasını önerir. Bu metafor için Dr. Alper Özpınar‘a ayrıca teşekkür ederim.
Bu yazı, Yazılımcının Seyir Defteri blog’undaki “Homer Simpson Guide to Backpropagation” yazısından Türkçe’ye çevrilmiştir.
[…] barındırıyor. Başka bir deyişle, daha önce elektronik beyin fikri ortaya atılmış olsa da öğrenme ve eğitim nöral ağların tarihi boyunca ilk kez bu formunda ortaya atılmıştır. Buluş, o günlerin […]