Merhaba;
Bu yazımda nesnelerin internetinin ne demek olduğuna, tarihine, günümüzdeki ve gelecekteki bize olan etkisini açıklamaya çalışacağım.
Nesnelerin interneti ile ilgili birçok tanım bulunmaktadır. Örneğin: Casagrasi tanımı; “Fiziksel ve sanal nesneleri birbirine bağlayan, veri üretmeleri ve bu verilerin paylaşımını sağlayan dünya çapında küresel bir altyapı. Bu yapı var olan ve genişleyen Interneti ve bağlı ağları da içine almaktadır. Bu kavram, nesne tanımlama, algılayıcı bağlantıları ve bağlantılı ağlar kanalı ile yeni uygulamalar ve ortaklaşa çalışmalar önermektedir. Bunun sonucunda da, yüksek seviyede veri algılama, olay transferi, ağ bağlantıları ve her ortamda çalışma sağlanmaktadır.”
SAP ise; “Fiziksel nesnelerin kolaylıkla ve fark edilmeden bilgi ağlarına bütünleşmiş edilerek bilgi üretme ve iş süreçlerine katkıda bulunmalarını sağlayan genel ağ sistemi. “ Akıllı nesnelerin çoğalması sayesinde internet üzerinden bilgi transferi ve karar almaya yönelik işlemlerin gerçekleştirilebileceği ortam” olarak tanımlamaktadır.
Nesnelerin İnternetinin Gelişim Süreci
Teknolojinin bu kadar hızlı ilerlerdiği bir durumda, cihazlarda hayatımızın birçok alanında yer edinmiştir. Akıllı su sebillerinden, kullandığımız telefonlara, bindiğimiz arabadan, kullandığımız bilgisayarlara kadar birçok cihaz elektronik aksamlarla dolu ve birçoğu da artık internete bağlıdır. Bu kadar cihaz internete bağlıyken ve birçok fonksiyonu bulunurken birbirleri ile iletişimde olması da olasıdır. Hayatımızın birçok alanında bu akıllı cihazlar artmakta, bu da daha çok nesnenin birbiriyle bağlanmasına olanak sağlamaktadır.
Sadece günlük hayatımızda değil, endüstrilerde de bu akıllı cihazların kullanım oranı artmıştır. Özellikle üretim bantlarında birbirleri ile haberleşen cihazların artması ve bu artış da insan gücüne olan ihtiyacın azalmasına olanak sağladığından; bu cihazların birbirleri ile haberleştiği teknolojilerin kullanımına rağbet gitgide artmaktadır. ‘Her talep kendi arzını yaratır’ cümlesinden de yola çıkarak, bu ihtiyacı karşılayabilmek adına birçok teknoloji şirketi nesnelerin interneti üzerine ciddi arge çalışmaları yapmakta ve bu sektöre olan yatırım rağbet görmektedir.
Nesnelerinin İnternetinin Ortaya Çıkışı
Nesnelerin interneti çok yeni bir kavram olduğu için tarihçesi de yakın zamanlara dayanmaktadır. 1991 yılında, Cambridge Üniversitesinde yaklaşık 15 adet araştırmacı akademisyen çalıştıkları binada bir adet kahve makinesini paylaşıyorlardı. Binanın alt katlarında ofisleri olan araştırmacılar onlarca merdiveni çıkıp kahve makinesini boş bulmaktan sıkılmış durumdalardı. Bu durum üzerine, kahve makinesinin her bir dakikada, üç adet görüntüsünü yakalayan ve masalarında var olan bilgisayarlarına aktaran bir sistem tasarladılar. Bu siyah beyaz görüntü kahve demliğinin içindeki kahve miktarını görmek için yeterliydi. Zaten kahve de tek renkti! Üniversitenin eski ve kullanılmayan Laboratuvarında bir video kameranın çıkartılması, görüntü yakalama yazılımı ve protokollerin yazılmasından sonra her araştırmacı ekranında kahve demliğindeki kahve miktarını çevrimiçi ve gerçek zamanlı olarak görebiliyorlardı. 1993 yılına gelindiğinde webe taşınan bu uygulama günde milyonlarca kez izlenmeye başlandı. Ardından gelişen HTTP protokolü ile daha da yaygınlaşan uygulama Cambridge Üniversitesi Araştırma bölümünün başka bir binaya taşınması nedeni ile 2001 yılında sonlandırıldı. Bu kahve makinesi “Nesnelerin Interneti” ve bağlı nesnelerin varlığının ilk ispatı ile birlikte örneğini oluşturmuştur.
Nesnelerinin İnternetinin Gelişim Hızı
Nesnelerin intenetinin gelişim süreci ve ortaya çıkışını ve bu gelişimle ölçülebilir bir rapor da aşağıda gösterilmektedir.
Yukarıdaki araştırmalardan da anlaşılacağı üzere, kullanılan akıllı nesne sayıları artmakla beraber bu nesnelerin birbirleri arasında iletişimi de paralelde artmaktadır.
Günümüzde Nesnelerin İnterneti
İnternet çağı olan günümüzde; nesnelerin interneti de her ne kadar yeni duyduğumuz bir kavram olsa da birçok alanda hızla yayılmaktadır. Bu yayılımın hızından bahsetmiştik, yayılımın günümüzdeki etki alanları ve işgücüne etkilerini bu bölümde değerlendireceğiz.
Günümüzde kullanım alanlarından bahsedecek olursak; hem endüstriyel alanda kullanım hem de bireysel anlamda kullanım yaygındır. Nesnelerin internetini kısaca kullanıldığı alanlara göre aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz.
Akıllı Ortam
Sağlık Hizmetleri
Ulaşım ve Lojistik
Kişisel ve Sosyal
Enerji ve Madencilik
Akıllı Ortam
Akıllı ortam; isminden de anlaşılacağı gibi ev, ofis gibi ortamlarda günlük yaşantımızı kolaylaştıracak teknolojilerin geliştirilmesidir. Örneğin; akıllı telefon ile klima, ışık, ses cihazlarında değişiklik yapma, bu cihazların sensörlerle çalışmasını sağlama veya ihtiyaca göre kendi aralarında konuşmalarını sağlamak olabilir.
Akıllı ortamlarla; hem bireyler ev veya ofislerinde birçok alanda daha az efor harcayarak daha rahat çalışacak veya vakit geçirecektir hem de enerji tasarrufu gibi etmenlerden genel fayda sağlıyor olacaktır.
Akıllı ortamlarla ilgili senaryolar üretmeye çalışacak olursak, hiç süphesiz hepimizin aklına birçok kolaylık ve fikir gelecektir. Burada tek yapılması gereken, bizim cihazlara komuk verebildiğimizi düşünmek ve cihazların birbirine komuk verebildiğini düşünmek. Aşağıdaki senaryolar nesnelerin internetinin akıllı ortamlarda kullanıma birkaç örnek olabilir.
Evde anahtarı unutarak kapıyı kapattığınızda kapının uyarı vermesi ve bir süre kilitlemeyip içeriye girmeye izin vermesi veya telefona bildirim göndermesi,
Artık yataklarımızda daha konforlu ve sensörlerle üretilebiliyor. Bir akıllı yatak; ertesi gün takviminizde sabah bir toplantı yoksa ve uygu düzeninizin doğru olmadığını tespit ettiyse telefonunuzdaki kurulu alarmı erteleyebilir.
En klasik senaryolardan biri ise; evde ütüyü veya ocağı açık unutmuş olabilirsiniz. Uzaktan cep telefonunuzla bu cihazları kapatabilirsiniz.
Telefonunuzdaki takviminize bakarak evinizin kombisi eve geliş saatlerinizi hesaplayıp kışın eve gelmeden yarım saat önce otomatik açılabilir.
Yukarıda da belirttiğim üzere bu senaryoları hepimiz çoğaltabiliriz, yazımın başında da bahsettiğim üzere; insanlar gelişimi için birçok yenilik yapma eğilimindedir. Bu örnekler belki benim ihtiyaçlarım doğrultusunda tasarladığım örneklerdir, her birey kendi ihtiyaçlarına göre çok farklı örnekler üretebilir.
Sağlık Hizmetleri
Günümüzde en çok yatırım yapılan sektörlerden biridir.Tüm bu inovasyonlardan gelişimlerden faydalabilmemiz için en temel ihtiyacımızdır tabi ki sağlık. Bu nedenle nesnelerin internetinin bu sektöre olan faydası insanlık adına gerçekten önemlidir.
Hastalıkla ilgili en büyük sorunlardan biri; hastalıkların erken teşhis edilememesinden doğan sorunlardır. Birçok hastalık erken teşhis edilebildiği taktirde tedavisi mümkündür. Fakat insanlar günlük hayatın yoğun temposundan düzenli kontrollere gitmeyi atlayabiliyorlar. Bu koşulun dışında; bazı hastalıklarda ise anlık kontroller ve anlık mudahele gerektirir. Örneğin; şeker hastalığı veya bazı alarjik hastalıklar. Bu hastalarında devamlı hazırlıklı bulunması gerekmektedir.
Bu konulara çözüm için; giyilebilir teknoloki olarak tabir ettiğimiz bazı cihazlar kullanılmaktadır. Örnein takılan bir bileklik; kişinin kan basıncını, tansiyonunu düzenli olarak ölçebilir ve hem hastaya gerektiği durumda da hastanelere bildirebilir.
Ulaşım ve Lojistik Sektörleri
Ulaşım konusunda hiç süphesiz yapılan en büyük gelişmelerden biri sürücüsüz araçlardır. Google bu konuda çok ciddi yatırım ve çalışmalar yapmaktadır. İlk sürücüsüz araba 2010 yılında yola çıkartılmıştır. Sürücüsüz arabalar için daha öncelerde de birçok çalışmalar yapılmış hatta yarışmalar düzenlenmiştir. Bu yarışmalardan birçoğunda ise arabalar bitiş çizgisine bile ulaşamamıştır.
Akıllı araçlar dışında da; trafik lambalarına takılan sensörler ile trafik yoğunluklarına göre lambaların ayarlanması, uygun park yerlerinin akıllı sensörlerle araçlara bildirilmesi, trafikte kuralların akıllı sensörlerle takip edilmesi de nesnelerin internetinin ulaşım ve lojistikte yaptığı gelişmelere örnek olarak gösterilebilir.
Lojistik anlamında ise; artık birçok sektörde akıllı sistemler ve yazılımlar kullanılmaktadır. Depoların otomatik yazılımlarla takip edilmesi, depo sayımlarının ve ürün sevkiyatlarının bu akıllı sensörler tarafından kontrol edilmesi günümüzde yapılan birçok yeniliğe örnektir. Firmaların lojistik süreçleri günümüzde firmalar için ciddi efor ve zaman kaybına yol açmaktadır. Özellikle hızlı tüketim gibi sektörlerde ürünler çabuk bozulmakta veya eksik sevk edildiği için stok-out a düşmektedir. Bu ürünlerin stok yönetimleri ciddi efor gerektirmektedir. Tüm bu süreçler artık akıllı sensörler ve yazılım ile yönetilebiliyor. Bunlara birkaç örnek verecek olursak;
Stoklu ürünler için sistemlere belirli parametreler tanımlanarak ürünlerin ne kadar sevk edilmesi gerektiğini hesaplayan yazılımlar,
Sevkiyat sırasında tüm ürünlerin barkodlarını okuyan sensörler sayesinde ürünlerin teslim alındığında kontrollü teslimatın yine aynı barkod okuyucularla yapılması,
Sevkiyat yapan araçların akıllı araç takip sistemleri ile izlenilmesi,
Araçlar veya sevkiyat elemanları için özel yazılımlarla ve sensörlerle optimum rutun çizilmesi,
Tüm bu işleri yapmak için gereken bir yazılım ve basit birkaç sensördür. Bu nedenle burada; elimizdeki bu ürünlerle sınırsız fikir üretebiliriz.
Kişisel ve Sosyal Alanlar
Akıllı telefonlar.. Dünyada milyarlarca insanın kullandığı akıllı telefonlar ile dünyaya açılabilmek mümkün. İletişim o kadar basit bir hale geldi ki, artık dünyanın herhangi yerindeki bir insana saniyeler içerisinde ulaşabiliyorsunuz. Ulabilmek dışında; ses ve görsel olarak da erişim sağlayabiliyorsunuz. Herkesin kendine ait sosyal media hesapları var. Bu sosyal media hesapları ile herkesin birer sayfası, profili, ilgi alanları var. Tüm bunlar; insanların kişisel bir alan oluşturmasına ve bu alanı da insanların beğenisine sunmasına yol açıyor.
Peki nesnelerin interneti burada nasıl işliyor. Nesnelerin interneti; insanların bu akıllı cihazlar yoluyla kullandıkları milyonlarca uygulamanın birbirleri ile haberleşmesini, bu uygulamarın farklı cihazlarla haberleşmesini sağlıyor. Nesnelerin interneti anlamında yapılan kişisel ve sosyal çalışmara bazı örnekler aşağıdakiler gibidir.
Kaybolan bir nesne; nesnelerin interneti teknolojisi ile telefon veya farklı bir nesne aracılığı ile bulunabilir.
Kişilerin ilgi alanları veya gezdikleri yerlere göre yazılımlar ve sensörler ile onlara yönlendirici bildirimler gönderilebilir.
Kişilerin banka hesap hareketlerini izlemesi veya ATM lerden para çekme işlemlerini akıllı cihazların birbirleri ile haberleşmesi ile yapılabilir.
Kişisel paylaştıkları konumları ile yakın alanlarda indirimlerden bilgi sahibi olabilir.
Tüm buna benzer gelişmeler; insanların alışveriş veya teknolojiye olan ilgisini arttırmıştır. Artık görsel reklamlar yerine yönlendirici reklamlar ile daha yönlendirici alışverişler ortaya çıkmaya başlamıştır.
Enerji ve Madencilik Sektörleri
Enerji günümüzde en önemli değerlerden biridir. Bu kaynakları gitgide tüketmekteyiz ve yeni enerji kaynakları arayışına girmekteyiz. Nesnelerin interneti teknolojileri ile bu enerji kaynaklarından maksimum fayda yaratılması sağlamakta kullanılıyor. Aşağıdaki örnekleri nesnelerin internetinin enerji ve madencilik sektöründe kullanılması olarak gösterebiliriz.
Güneş enerji panellerinin birbirleri ile haberleşerek enerjiyi kontrollü şekilde sistemlere aktarması,
Arızalı enerji sistemlerinin veya farklı yollarla arızalı olduğunu bildirmesi,
Elektriğin daha verimli kullanılabilmesi için şehirlere akıllı sistemler kurulması,
Maden ocaklarında güvenliğin sensörler yardımıyla sağlanması ve bir tehlike anında hızlı şekilde uyarı verilmesi,
Güvenlik Sektörü
İnsanlar olarak en temel ihtiyaçlarımızdan biri de sağlıklı yaşamanın yanında kendimizi güvende hissetmek ve güvenli bölgelerde bulunmaktadır. İş yerlerinde evlerimizde ve bulunduğumuz her ortamda etkileşimde olduğumuz her alet veya nesne tarafından dış tehtidlere karşı savunma geliştirmeye çalışırız. Nesnelerin internetinin güvenlik ile alakalı kısmı ise; artık dijital olan hayatımızın birçok parçasında dijital güvenliği sağlamaktır. Örneğin; parmak okuma teknolojileri, telefon ile eve giriş sistemleri gibi teknolojileri nesnelerin internetinin güvenlikte kullanılmasına örnek verebiliriz.
